Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker. Dat was waarschijnlijk het motto van de tweede Zomergasten-uitzending van dit seizoen. Tegenover een wederom montere Joris Luyendijk zat de geheel onbevooroordeelde en goedmoedige kunstenaar Joep van Lieshout. Onbevooroordeeld omdat hij al vijfentwintig jaar geen tv had gekeken, goedmoedig vanwege zijn Brabantse accent en bedeesde uitstraling. Maar wat begin je, als kritisch journalist, presentator van nota bene een televisiehistorisch programma, tegen iemand die nooit televisie kijkt? Niets dus, en dat was wel zo makkelijk.
Luyendijk ging er eens voor zitten, stelde af en toe een openingsvraagje en liet het bijzondere en vooral visuele wereldbeeld van Van Lieshout als een kleurrijke woordenvloed over zichzelf en de kijker stromen. Kritische vragen waren onmogelijk, Luyendijks blik (“jij zegt het, jij bent hier de kunstenaarâ€) sprak boekdelen.
Tot zover het makkelijke want aan het leuke schortte het vooral. Wie de complete drie uur en nog wat uit wilde zitten moest of een bovenmatige interesse voor kunst hebben, of een van die illustere die hard kunstzinnige VPRO-kijkers zijn. En dat er daar (nog) maar weinig van zijn bewijst het aantal kijkers: 242.000, tegen meer dan 500.000 de week daarvoor.
Het kan er natuurlijk aan liggen dat een eerste aflevering altijd goed bekeken wordt maar een daling van 250.000 kijkers getuigt wel van een Talpa-esk niveau. Het zal waarschijnlijk te maken hebben met de toch wel erg abstracte filmpjes van Joris Ivens (bewegend staal), Raeven (twee zwemmende anorekten) of Bruce Naumann (zijn stuiterende ballen in slow motion). Voor de argeloze zondagavondbezoeker, wellicht getrokken door de kleine cultstatus van Zomergasten, spreken dat soort beelden niet perse tot de verbeelding. Het was wat dat betreft vooral een onderonsje tussen een Nederlandse Andy Warhol (met een dito atellier/kunstfabriek) en een publiek van fanatici dat zondags sowieso met plezier door de beeldentuin van het Kröller Müller loopt. Een avond die de vrijzinnig protestantse sfeer van intellectualisme en abstractie ademde. Typisch VPRO zullen we maar zeggen. Het enige wat ontbrak was Michaël Zeeman die in het Tsjechisch diepzinnige vragen stelde over de vervolmaking van de Praagse lente in de contemporaine kunst.
Volgende week is Leon de Winter te gast. Eindelijk een waardig tegenstander voor midden-Oosten deskundige Luyendijk. Nou maar hopen dat De Winter’s fragmentkeuze niet net zo eenzijdig is als het aantal oplossingen dat Israël aandraagt voor vrede.