Recensie Zomergasten (4): Christine van Broekchoven

Interessant, zo’n cerebraal avondje Zomergasten met een van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van erfelijkheid en hersenen. Een drie uur durend hoorcollege, inclusief voor de leek bevatbare educatiefilmpjes en volstrekt zinloze fragmenten uit bijvoorbeeld de film Babel, traint het brein van 538.000 kijkers. Daar kan geen doorloper of Sudoku tegenop. Met een beetje mazzel voorkomt het een vroege ontwikkeling van dementie, al hebben we van deze vierde uitzending van Zomergasten in ieder geval geleerd dat aan de ziekte Alzheimer nog maar weinig te doen is, erfelijkheid een belangrijke rol speelt en dat stukjes eiwit op de synapsen van zenuwcellen daar mee te maken hebben.

Heel interessant allemaal,heus waar, maar als we naar een volstrekt droge, humorloze en Vlaamse maar bevlogen lezing over Alzheimer en cerebrale functies hadden willen luisteren, dan hadden we ons wel ingeschreven aan de universiteit van Antwerpen, waar Prof. Van Broeckhoven haar leerstoel en eigen instituut heeft.

Van Zomergasten verwacht je toch iets anders, en iets meer, dan een uitvoerige wetenschappelijke beschouwing. Van Zomergasten verwacht je dat de gast aan de hand van gekozen fragmenten iets van zijn of haar ziel blootlegt en de kijker verrast met boeiende inzichten of vernuftige gedachtegangen. Een beetje een persoonlijke openbaring naar de kijker toe, een biecht, een stiekeme maar eenmalige openheid, bevlogen maar onderhouden. De ideale vulling van je zomerzondagavond.

Christine van Broeckhoven heeft echter alles om geen ideale Zomergast te zijn: ze is een Vlaamse wetenschapper, en van Vlaamse wetenschappers kun je veel verwachten maar geen luchtige kwinkslagen of goede humor (op dat ene briljante fragment van de Vlaamse satire In De Gloria na) . Bovendien is ze hoogleraar, en Vlaamse hoogleraren zijn doorgaans streng, stijf en conservatief. Al helemaal als ze vrouw zijn, zichzelf vanuit de onderste laag hebben opgewerkt er er absoluut van overtuigd zijn dat vrouwelijke wetenschappers altijd tegen dat infame glazen plafond knallen en derhalve heus wel gediscrimineerd worden (of anders worden de gegevens van de vrouwelijke wetenschappers wel gejat, zoals als de auteurs van het Copernicaanse wending veroorzakende The Double Helix, het werk waarin het DNA, the secret of life, wordt beschreven, gedaan zouden hebben, zoals bleek uit een van de fragmenten).

Bovendien is Van Broeckhoven niet alleen een door de wol geverfde wetenschapper, een droge, keihard werkende beta-vorser met een jeugdtrauma van de katholieke nonnenkostschool, maar ook nog eens politicus van de socialistische partij in het door multiculturele problemen verscheurde Antwerpen. In Antwerpen zeiden de autochtone inwoners tien jaar geleden al dat de allochtonen niets meer dan “bomenklimmers en bananeneters” waren. (Antwerpenaar in fragment: “Hoe krijg je een allochtoon uit je zaak? Leg een banaan op de stoep”.) De kloof tussen autochtoon en allochtoon is in de tussentijd duidelijk niet kleiner geworden.

Dat Luyendijk met een wanhopige kamikaze-aanval Van Broeckhoven in haar eigen genetische “iedereen is van nature ongelijk” val wil laten trappen, door de multiculturele samenleving maar eens fijntjes ter discussie te stellen, zegt vooral veel over de onervarenheid en misschien wel (de wederom) ongelijke verhouding tussen een diehard door media gestylde linkse en daardoor zorgvuldig formulerende Antwerpse politica (en op handen gedragen wetenschapper) versus de ondervrager die vooral schaapachtig en braaf wil lijken.

Gelukkig ging de oester heel even open en mochten we van Christine van Broeckhoven leren dat medicatie en psychiaters niet nodig zijn om uit een loodzware depressie te komen. Maar zij is een van de weinigen die dat kan, dat wel, dat u het even weet. Niet elk brein heeft immers dat vermogen wat zij heeft, moet u weten.
Wellicht is het overbodig te zeggen, maar mocht u daadwerkelijk gebukt gaan onder een depressie vergeet u dan deze uitzending van Zomergasten en ga beslist wel naar een goede arts. Vijfentwintig jaar van serieuze studie naar de werking van het menselijk brein en het menselijk genoom tast ieder weldenkend mens uiteindelijk aan, zoveel werd duidelijk.

Hebben we verder nog iets geleerd van dit zomercollege limbisch systeem voor dummies en hypothalamus voor gevorderden? Jazeker: dat Alzheimerpatienten uiteindelijk eenderde van hun hersenmassa verliezen en dat Alzheimer een verschrikkelijk ziekte is, zoals perfect verbeeld werd in de keuzefilm Iris (met een naakte Kate Winslet, waar je van moet houden).

Maar wat dat betreft had een handboekje “dementeren voor beginners” en de film Iris alleen ook volstaan.

Eerdere Zomergasten-recensies:

Bettine Vriesekoop
Abraham Moszkowicz
Hany Abu-Assad